Bạn đang ở đây, trên chấm xanh nhạt

Tàu Voyager 1 khi cách Trái đất 6 tỉ km đã thực hiện một cú selfie vĩ đại, chụp ảnh hành tinh của chúng ta. Ở khoảng cách ấy Trái đất chỉ là một chấm xanh nhạt, cảm hứng khiến Carl Sagan nói những lời đầy nhân văn về Trái đất và về nhân loại.

Đoạn cuối của chương Bạn đang ở đây trong Chấm xanh nhạt (Pale blue dot):

[…] Từ khoảng cách xa xôi này, Trái Đất có vẻ như chẳng là gì đáng kể.

Với chúng ta thì lại khác. Hãy nhìn chấm đó lại một lần nữa. Chấm đó chính là nơi đây. Là nhà. Là chúng ta. Ở đó có những người mà bạn yêu thương, có những người bạn biết, có những người bạn từng nghe đến, những con người từng tồn tại và từng sinh sống. Nơi có cả hạnh phúc và khổ đau, nơi sản sinh hàng ngàn tôn giáo, ý thức hệ, và học thuyết kinh tế táo bạo, nơi có những người săn bắn hái lượm, những anh hùng và những kẻ hèn nhát, những người tạo ra nền văn minh và những kẻ hủy diệt nền văn minh, những vua chúa và những người nông dân, những đôi bạn trẻ đang yêu, những người cha và người mẹ, những đứa trẻ tràn trề hy vọng, những nhà phát minh và những nhà khám phá, những giáo viên phẩm hạnh, những chính trị gia hư hỏng, những ‘siêu sao’ và ‘lãnh tụ tối cao’, những vị thánh và những kẻ lầm lỗi, trong lịch sử nhân loại họ đã từng sống ở đó – một hạt bụi lửng lơ trong chùm nắng.

Trái đất chỉ là một sân khấu nhỏ giữa vũ đài vũ trụ bao la. Hãy nghĩ về những dòng sông nhuộm máu bởi những vị tướng và những vị hoàng đế để rồi trong chiến thắng và vinh quang họ chiếm đoạt trong chốc lát chỉ một phần nhỏ nhoi của chấm đó. Hãy nghĩ về sự tàn bạo không hồi kết mà những người sinh sống ở một góc của điểm ảnh này giáng lên những người ở một góc khác cho dù họ chẳng có khác biệt đáng kể nào. Làm sao họ lại thường xuyên không hiểu nhau, làm sao họ lại sẵn sàng giết chóc lẫn nhau, làm sao họ lại thù hận nhau đến vậy.

Điểm sáng mờ nhạt này thách thức sự giả tạo của chúng ta, sự tự cao tự đại của chúng ta, sự ảo tưởng về một vị trí đặc quyền nào đó của chúng ta trong vũ trụ. Hành tinh của chúng ta là một hạt bụi đơn độc trong bóng tối vũ trụ bao trùm. Trong bóng đêm này – trong sự bao la vô tận này – không có dấu hiệu từ một nơi nào khác sẽ đến cứu giúp chúng ta.

Trái đất là thế giới duy nhất mà chúng ta biết cho tới nay có thể nuôi dưỡng sự sống. Không có một nơi nào khác, ít nhất là trong tương lai gần, mà loài người có thể di cư đến. Đến thăm ư, có thể. Định cư, chưa thể. Dù muốn hay không, hiện tại, Trái đất là nơi chúng ta đang đứng vững.

Người ta nói rằng thiên văn là một trải nghiệm giúp con người trở nên khiêm nhường và nghị lực. Để phơi bày tính tự phụ điên rồ của nhân loại, có lẽ không gì có thể sánh được với hình ảnh xa xôi này về thế giới nhỏ bé của chúng ta. Đối với tôi, nó càng nhấn mạnh trách nhiệm của chúng ta phải cư xử tử tế với nhau, phải giữ gìn và yêu thương chấm xanh nhạt này, ngôi nhà duy nhất mà chúng ta từng biết.

[…]

Nghe Sagan đọc đoạn này trên nền nhạc của bài Heaven & Hell của Vangelis:

Đăng lần đầu tại đây